کشته شدن ابراهیم بن مالک اشتر ۱۵ جمادى الاولی
کشته شدن ابراهیم بن مالک اشتر و مصعب بن زبیر در نبرد با سپاهیان شام
۱۵ جمادى الاولی سال ۷۲ هجرى قمرى
ابراهیم بن مالک اشتر نخعى، از دلاورمردان و نامداران بزرگ شیعه در سرزمین عراق بود.
وى در سنین نوجوانى در کنار پدرش مالک اشتر نخعى در جنگ صفین، با دشمنان امیرمؤمنان على بن ابى طالب(علیه السلام) نبرد مى کرد.
ابراهیم، در قیام مختار بن ابى عبیده ثقفى، موقعیت مهمى بر عهده داشت و نام آورترین مرد این قیام، پس از مختار بود و از سوى مختار در شمال عراق، با سپاهیان شام به جنگ بزرگى پرداخت و پیروزى هاى فراوانى به دست آورد و عبیدالله بن زیاد را در آن نبرد به هلاکت رسانید و انتقام خون شهداى کربلا را از سپاهیان شام گرفت.(۱)
وى پس از قتل مختار بن ابى عبیده ثقفى به دست سپاهیان عبدالله بن زبیر، از دو جناح متخاصم باقیمانده، یعنى سپاه شام به فرماندهى عبدالملک بن مروان و سپاه حجاز و عراق به فرماندهى عبدالله بن زبیر،دعوت به همکارى شد.
ولى او ترجیح داد که به سپاه عبدالله بن زبیر به پیوندد، تا هدف هاى خویش را در ریشه کن کردن شجره خبیثه بنى امیه، جامه عمل بپوشاند.(۲)
پس از پیوستن ابراهیم بن مالک اشتر به مصعب، برادر عبدالله بن زبیر در عراق، شامیان به وحشت افتاده و براى جنگ با آنان به سوى عراق هجوم آوردند.
سرانجام دو سپاه در غرب عراق و در ناحیه مِسکن، در کنار نهر دُجیل، در نزدیکى سامرا، به هم رسیده و به نبرد خونین پرداختند.
در این جنگ خونین، سپاهیان شام به فرماندهى عبدالملک بن مروان پیروز شده و سپاهیان عراق را به هزیمت و شکست بزرگ واداشتند و در نتیجه تعدادى از سپاهیان عراقى، از جمله ابراهیم بن مالک اشتر نخعى، مصعب بن زبیر (فرمانده سپاه و عامل عبدالله بن زبیر در عراق)، عیسى فرزند مصعب بن زبیر و مسلم بن عمرو باهلى کشته شدند و عبدالملک بن مروان، خون ریزى بزرگى به راه انداخت و پس از آن، کوفه و سایر شهرهاى عراق را به تصرف خویش درآورد.
قتل ابراهیم بن مالک اشتر، مصعب بن زبیر و سایر فرماندهان عراقى، در پانزدهم و به روایتى در سیزدهم جمادى الاولى، سال ۷۲ و به روایتى سال ۷۱ هجرى قمرى واقع گردید.(۳)
۱- ماهیت قیام مختار (سید ابوفاضل رضوى اردکانى)، ص ۳۱۳
۲- همان، ص ۶۵۵
۳- البدایه و النهایه (ابن کثیر)، ج۸، ص ۳۴۷ و ص ۳۵۳؛ وقایع الایام (شیخ عباس قمى)، ص ۲۴۶